Musea en het behoud van christelijk erfgoed

In de serie VERDIEP beschouwen we iedere aflevering één specifiek onderwerp en leggen we dwarsverbanden tussen Nederlandse museumcollecties. Deze keer kruisen we het land door op zoek naar musea en het behoud van christelijk erfgoed. Hier leren wij het belang van deze objecten voor mensen vroeger en welke waarde ze vandaag de dag nog met zich meedragen. 

Musea en het behoud van christelijk erfgoed

Kunst en het christendom zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Niet in de laatste plaats omdat de kerk lang de enige opdrachtgever voor het maken van kunst was in Europa. Om die reden bestaat een groot deel van onze Europese kunstverzameling uit voorwerpen met een religieus tintje. Dit erfgoed vind je uiteraard in kerken, maar ook musea herbergen grote collecties met christelijke kunstvoorwerpen. In deze documentaire bekijken we enkele voorbeelden waar de scheidslijn tussen museum en kerk ietwat vervaagt: Museum Krona, het Heiligenbeeldenmuseum, Museum Janning en Museum de Schat van Simpelveld.

Een overzicht van andere VERDIEP aflevering vind je op ons YouTube-kanaal.

In het Zuid-Limburgse Heuvelland vind je het kloosterstadje Simpelveld. Dat Simpelveld ook wel het Kloosterstadje genoemd wordt, is niet vreemd gezien de twee monumentale kloostergebouwen die zich binnen de dorpsgrenzen bevinden. Eén van deze kloosters was honderddertig jaar het thuis van de Zusters van het Arme Kind Jezus. Zowel het gebouw als het verhaal van deze Zusters heeft een monumentale grootte en een onuitwisbare indruk gemaakt op het dorp Simpelveld. In Museum de Schat van Simpelveld leer je het verhaal, door materieel en immaterieel erfgoed, van deze congregatie kennen.

Drie dingen die je moet weten over Museum de Schat van Simpelveld

De Zusters van het Arme Kind Jezus

In 1844 stichtte Clara Fey, samen met gelijkgestemde vrouwen, de congregatie de Zusters van het Arme Kind Jezus in Aken. Met deze kloostergemeenschap wijdden de vrouwen hun leven aan de zorg en het onderwijs van arme kinderen. Echter startte de generaal Otto von Bismarck in 1872 zijn strijd tegen de katholieke kerk in een poging om een Protestants Verenigd Duitsland te stichten. De Zusters van het Arme Kind Jezus vluchtten over de grens en zoeken hun toevlucht in Simpelveld. In slechts vijf jaar wordt het kloostergebouw gebouwd waar honderden zusters en duizenden weeskinderen een veilig thuis vinden. Het klooster in Simpelveld wordt dan ook het nieuwe moederhuis vanuit waar alle internationale vestigingen bestuurd worden.

De schatkamer van het museum

In de schatkamer van het museum kun je de kostbaarste stukken van de Zusters van het Arme Kind Jezus bekijken. De werken zijn stuk voor stuk met de hand gemaakt, zoals het antependium (bekleding aan de voorkant van een altaar) en Antwerps altaarretabel (panelen die achter een altaar worden geplaatst). Je vindt er ook meer informatie over Clara Fey, de stichteres van de kloostergemeenschap. Zij werd in 1815 geboren in Aken en was de dochter van een textielfabrikant. Fey maakte van dichtbij mee wat de industriële revolutie had veroorzaakt. Thuis kreeg zij naastenliefde met de paplepel ingegoten, wat resulteerde in de oprichting van de congregatie.

Jouw bezoek aan Museum de Schat van Simpelveld

In Museum de Schat van Simpelveld krijg jij een inkijkje in een gemeenschap die normaal gesproken erg gesloten is. Aan de linkerkant van deze pagina vind je alles wat je moet weten voor jouw bezoek. Bekijk de website van het museum voor de meest actuele informatie.

In de korte documentaire De collectie van Missiemuseum Steyl zie je de hoogtepunten van Missiemuseum Steyl in een notendop. Weet je nog niet zeker of je het Missiemuseum wil bezoeken? Laat je dan overtuigen door de bovenstaande video. Voor wie meer verdieping zoekt over de periode van de latere jaren van 1870 waarin ontdekkingsreizigers, monniken en broeders in het buitenland het geloof verkondigen is de documentaire ook geschikt.

Het verhaal achter de collectie van Missiemuseum Steyl

In Steyl, een kloosterdorp in Limburg, vind je het Missiemuseum Steyl. Hier staan de reizen van missionarissen die hun geloof verkondigden in verre oorden centraal. Ondertussen beleefden zij diverse avonturen en kwamen zij fascinerende objecten tegen. Doordat je in het museum de tentoonstelling uit die tijd bekijkt, is het eigenlijk een museum in een museum!

Voor meer informatie over het museum bezoek je de website. Ben je benieuwd naar welke andere musea je in de omgeving van Steyl treft? Ga dan naar dit handige museumoverzicht. 

Altaarstukken vertellen een uniek verhaal. De 17de-eeuwse altaarstukken van museum Gouda illustreren het verhaal van huiskerken, waar katholieken buiten het zicht hun verboden mis opvoerden.

Utrecht wordt niet voor niets de Domstad genoemd. In het hart van het centrum van deze stad in midden Nederland staat een toren van maar liefst 112 meter hoog. Het is daarmee de hoogste kerktoren van Nederland. De 465 treden zijn te beklimmen, maar wegens de restauratie is er nu ook een lift tot je beschikking!

Zonder het beklimmen van de Domtoren is je dagje uit in Utrecht niet compleet! Met de lift ben je binnen 3 minuten op 100 meter hoogte. Eenmaal boven heb je een prachtig uitzicht over de stad.

Alle dingen die jij moet weten over de Domtoren

Geschiedenis 

In de middeleeuwen had Utrecht een enorm belangrijke positie binnen het katholieke geloof. Het was daarom belangrijk dat er een grote kathedraal in de stad stond. De bouw van de Domkerk begon in 1254 en de bouw van de toren in 1321. Na tientallen jaren van bouwen is de Domtoren in 1382 klaar. Op dit moment is er nog geen Domplein zoals we dat tegenwoordig kennen. Tussen de huidige Domkerk en Domtoren bevond zich destijds een middenschip.

Na de beeldenstorm van 1580 werd de Domkerk protestants.

Op 1 augustus 1674, twee jaar na het Hollandse rampjaar, raasde er een windhoos boven Utrecht en werd het middenschip verwoest. Vanaf dit moment zitten de kerk en toren niet meer aan elkaar vast.  De Dom is tegenwoordig hét symbool van Utrecht, maar er is echter niet altijd zoveel aandacht voor de 600 jaar oude toren geweest. Het middenschip werd namelijk niet direct opnieuw opgebouwd, daar lag de prioriteit van het stadsbestuur op dat moment niet. Pas in 1826 worden alle laatste overblijfselen van het middenschip opgeruimd en ontstaat het Domplein.

Bouwstijl

De Domtoren is terug te herleiden tot Gotiek. Dit houdt in dat er tijdens het bouwen van de toren veel gelet is op verticaliteit, de toren is dan ook erg hoog. Verder heeft het de kenmerkende grote, hoge ramen.

Beschermheilige Sint-Maarten

De Domkerk is gewijd aan Sint-Maarten, de beschermheilige van Utrecht. Het wapen (een rood-wit schild) van de stad is terug te herleiden op deze Martinus van Tours. Het rood verwijst naar de mantel en het wit naar de onderrok die tevoorschijn kwam toen Sint-Maarten een deel van zijn mantel deelde met een bedelaar.

Carillon 

Het carillon bevindt zich op 80 meter hoogte in de toren en is afkomstig uit 1664. Ieder kwartier speelt het klokkenspel automatisch een melodie. Op zaterdagen bespeelt stadsbeiaardier Malgosia Fiebig tussen 11.00 en 12.00 uur zelf het klokkenspel. Van april tot november is dit ook iedere vrijdag van 16.00 tot 17.00 uur.

Daarnaast wordt er door Fiebig af en toe stilgestaan bij gebeurtenissen uit de muziekwereld. Zo speelde ze al nummers van Avicci, Van Halen, Daft Punk, Prince, The Beatles en Radiohead op het carillon van de Domtoren.

Bekijk hier een overzicht van de Nederlandse musea.

Je kan haar onmogelijk missen wanneer je, je in het centrum van Breda begeeft: de Grote Kerk, ook wel bekend als de Onze-Lieve-Vrouwekerk.  Hoe deze blikvanger een plek veroverde in de harten van de bewoners van Breda leer je in dit artikel.

Alle dingen die jij moet weten over de Grote Kerk Breda

Een stenen kerk in 1269 

Een historisch bouwwerk midden in een grote stad: dat is de Onze-Lieve-Vrouwekerk in het centrum van Breda. Een plek waar mensen rust vinden, het leven eren en een kerk met een speciaal plekje heeft in het hart van elke Bredanaar. De kerk heeft een lange geschiedenis die teruggaat naar het 1269. In een oorkonde wordt voor het eerst gesproken over een stenen kerk in Breda. De kerk wordt in de eeuwen die volgen meerdere malen verbouwd en uitgebreid en uiteindelijk beleeft het in de zestiende eeuw haar groei. Met de komst van de Prinsenkapel kan de kerk worden gebruikt als mausoleum. Verschillende voorvaderen van het Nederlandse koningshuis liggen hier begraven. De uitgebreide historie van de kerk en de stad Breda kan je ontdekken door een bezoek te brengen aan het monumentale gebouw.

De beeldenstorm

De beeldenstorm in 1566 ging de kerk niet in de koude kleren zitten. Ondanks dat bleef de kerk nog tien jaar in katholieke handen. Vanaf 1637 werd de kerk definitief protestants wat onder andere tot gevolg had dat de naam veranderde in Grote Kerk. Alle elementen die herinnerden aan het katholicisme werden verwijderd, behalve de grafmonumenten, het koperen doopvont, en het gebrandschilderde glas.

Jouw bezoek aan de Grote Kerk Breda

Wil jij de grandeur van deze kerk met je eigen ogen bekijken? Dan komt de praktische informatie die je aan de linkerkant van deze pagina vindt goed van pas. Negen maanden per jaar is de kerk open voor bezoek. Je kan vrij rondkijken, een audiotour volgen en de expositie bezoeken. Ook zijn er wisseltentoonstellingen en kan je Breda van grote hoogte zien. Zet je dan wel schrap voor 286 treden, maar het uitzicht is verbluffend. Voor de meest actuele informatie over lopende tentoonstellingen en geplande evenementen ga je naar de website van de kerk.

Het Bijbels Museum wil voor deze tijd relevante verhalen vertellen. Verhalen die te maken hebben met de bijbel, voor het grote publiek. De voormalige vaste collectie, ooit begonnen door een dominee, is verhuisd naar Museum Catharijneconvent. Naast tentoonstellingen produceert het museum regelmatig podcasts en activiteiten die te maken hebben met de huidige tentoonstelling.

Alle dingen die jij moet weten over het Bijbels Museum

Samenwerkingen 

De tentoonstellingen die worden georganiseerd vinden plaats in verschillende plekken in het land. Het museum werkt onder andere samen met Westerkerk Amsterdam, Museum Klooster Ter Apel en Kloosterkerk Den Haag. Je kan het Bijbels Museum dus door heel Nederland tegenkomen.

Geschiedenis 

De collectie van het museum kwam voort uit een verzameling van Leendert Schouten (1828-1905), een Nederlandse predikant. Het begon toen hij de opdracht gaf om een maquette van de tabernakel te maken. De tabernakelis het draagbare heiligdom dat het volk Israël mee nam op hun reis door de woestijn. Het exemplaar van Schouten was een echte bezienswaardigheid, want het is gemaakt op basis van hoe het in de Bijbel beschreven staat. Eens in de twee weken stelde Schouten zijn huis in Utrecht open voor publiek en kon men zijn verzameling bekijken. Na zijn overlijden werd Schoutens collectie ondergebracht in het in 1925 geopende Bijbelse Museum.

Meer weten over het museum? Bezoek dan de website.

De Stichting Oude Groninger Kerken is opgericht op 13 mei 1969, een tijd waarin vele kerken bedreigd werden door ernstig en onaanvaardbaar verval. Dankzij het initiatief van een groep zeer betrokken en gemotiveerde mensen werd het orgaan opgericht dat zich inzette voor het behoud van de kerken als religieus erfgoed.

Alle dingen die jij moet weten over Stichting Oude Groninger Kerken

Plaatsen van ontmoeting

De organisatie zet zich in voor het materiële en functionele behoud van de monumentale Groninger kerken en hun omgeving. Materieel en functioneel gaan bij de SOGK hand in hand. Want oude Groninger kerken zijn niet alleen waardevolle historische gebouwen, het zijn vanouds ook plaatsen van ontmoeting.

De drijfveer van de stichting

De doelstelling van de stichting is het in stand houden van historische kerkgebouwen in de provincie Groningen en het bevorderen van de belangstelling hiervoor.

Jouw bezoek aan Stichting Oude Groninger Kerken

Wil je de kerken zelf bezoeken? Bekijk dan de praktische informatie aan de linkerkant van deze pagina. Voor de meest actuele informatie over lopende tentoonstellingen en geplande evenementen ga je naar de website van de stichting. Om alvast een voorproefje te krijgen, bekijk je onze korte documentaire.

Nog geen tien kilometer ten westen van de stad Groningen ligt het dorp Aduard. Het ligt aan de rand van het gebied Middag/Humsterland, één van de oudste cultuurlandschappen van Europa. De Abdij in Aduard is van grote invloed geweest op haar omgeving en het spoor van de monniken die er woonden is tot in de wijde omtrek van het dorp te volgen. Dit kun je allemaal bewonderen in Kloostermuseum Aduard.

Alle dingen die jij moet weten over Kloostermuseum Aduard

Noord-Nederlandse Romano-Gotische bouwstijl

In Aduard zijn nog verschillende huizen te vinden die met kloostermoppen van het oude klooster zijn gebouwd. De Abdijkerk midden in het dorp (zie foto) is de voormalige ziekenzaal van het klooster, het oudste medische monument van Nederland en is bouwwerk van het kloostercomplex dat bewaard is gebleven. Het is een prachtig voorbeeld van Noord-Nederlandse Romano-Gotische bouwstijl. Aan het eind van de zestiende eeuw werd de zaal als kerk in gebruik genomen.

De cisterciënzers van Aduard

In een van de oudste huizen van Aduard (uit ca. 1600) is het kleine en sfeervolle museum Sint Bernardushof gevestigd. In het museum wordt aandacht besteed aan de geschiedenis van de cisterciënzer Sint Bernardusabdij te ‘Adduwert’, die tussen de twaalfde en de zestiende eeuw in heel Europa bekend was. Een bezoek aan museum Sint Bernardushof is een ervaring: een persoonlijke ontvangst en een rondleiding in een authentieke sfeer die de bezoeker terugvoert naar het roemruchte monastieke verleden. Een bezoek wordt standaard afgesloten met een bezichtiging van de dertiende eeuwse ziekenzaal van het klooster.

Jouw bezoek aan Kloostermuseum Aduard

Wil je het museum zelf bezoeken? Bekijk dan de praktische informatie aan de linkerkant van deze pagina. Voor de meest actuele informatie over lopende tentoonstellingen en geplande evenementen ga je naar de website van het museum. Om alvast een voorproefje te krijgen, bekijk je onze korte documentaire.

Het Museum of Contemporary Tibetan Art in Emmen is ontstaan uit het idee van Tashi Norbu, een Tibetaanse monnik die in 2002 naar het Westen is vertrokken. Sindsdien heeft hij mensen over de hele wereld geleerd over Boeddhisme en Tibetaanse Cultuur. Het museum, dat sinds 2017 geopend is, toont een collectie van hedendaagse Tibetaanse kunst die grotendeels bestaat uit de persoonlijke collectie van Tashi Norbu.

Alle dingen die jij moet weten over Museum of Contemporary Tibetan Art

Tashi Norbu

De kunstenaar Norbu heeft een groot oeuvre en is tevens erfgenaam van de familiecollectie van boeddhistische voorwerpen. Door schenkingen en aankopen heeft hij ook veel historische Tibetaanse voorwerpen kunnen verzamelen. Bij de oprichting van het museum schonk hij een grote selectie van zijn eigen schilderijen en sculpturen aan de vaste collectie van het museum.

Sekhar Lhakhang

Een groot deel van zijn collectie Tibetaans-boeddhistische voorwerpen, die hij van zijn familie erfde, heeft Tashi Norbu eveneens aan het museum geschonken. Het merendeel van deze artefacten is afkomstig van het klooster van Tashi’s grootvader, genaamd Klooster Sekhar Lhakhang, gelegen in Zuid-Centraal Tibet, vlakbij de grens tussen Tibet en Bhutan.

Anonieme makers

Tashi Norbu schonk tevens een groot deel van zijn collectie Tibetaans-boeddhistische voorwerpen die hij van zijn familie erfde. Het merendeel van deze artefacten was afkomstig van het klooster van Tashi’s grootvader, Klooster Sekhar Lhakhang, gelegen in Zuid-Centraal Tibet, vlakbij de grens tussen Tibet en Bhutan. Vanwege deze herkomst zijn de makers van de objecten vaak onbekend of anoniem, aangezien historische objecten ongetekend zouden zijn door hun maker.

Jouw bezoek aan Museum of Contemporary Tibetan Art

Wil je dit bijzondere museum met je eigen ogen zien? Bereid je bezoek dan goed voor met behulp van de praktische informatie aan de linkerkant van deze pagina. Om een voorproefje van het museum te krijgen, kijk je onze korte documentaire. Voor de meest actuele informatie over lopende tentoonstellingen en geplande evenementen ga je naar de website van het museum.