De collectie van het Nederlands Tegelmuseum

Het Nederlands Tegelmuseum toont de grootste en meest veelzijdige collectie Nederlandse wandtegels en tegeltableaus vanaf de late Middeleeuwen tot hedendaagse keramiek. Een unieke en historisch belangrijke verzameling van een bijzondere tak van Nederlands design.

Collectie

Vijf eeuwen kunst, cultuur en geschiedenis smelten samen in een ogenschijnlijk eenvoudig bouwmateriaal. Dat maakt het zo boeiend. Nederland heeft een unieke plaats in de geschiedenis van tegels, tegeltableaus en keramiek. Dat kun je zien in het museum. Keramiek is van alle tijden en weerspiegelt de ontwikkelingen in kunst, techniek, architectuur en het dagelijks leven.

De collectie van het Nederlands Tegelmuseum is divers. Je vindt er indrukwekkende tegeltableaus die eeuwenlang paleizen, kerken, scholen, winkels en huizen versierden. Van Hollandse renaissance naar barok, van tegels in Art Nouveau en Art-Decostijl naar kunstwerken van onder meer Maurits Escher en Karel Appel.

Slechts tientallen jaren geleden waren handgemaakte tegels nog een alledaags verschijnsel in de Nederlandse huizen en gebouwen. Nu dit beeld steeds meer verdwijnt, zorgt het Nederlands Tegelmuseum ervoor dat dit oer-Hollands stukje cultuur niet verloren gaat. De voorstellingen op tegels vertellen veel over het leven van onze voorouders en vormen zo een spiegel van onze geschiedenis.

Natuurlijk besteedt het Nederlands Tegelmuseum ook aandacht aan het productieproces van de tegel; door middel van foto’s, tegeltableaus en een expositie van machines, gereedschappen en grondstoffen.

Te zien in het museum

In zaal 1 wordt uitgelegd hoe de tegel werd geproduceerd en zie je een grote wand met oud-Hollandse tegeltjes en de vriendenvitrine. Eens in de zoveel tijd tonen vrienden van het museum in deze zaal een selectie uit hun collectie. In de zalen die volgen wordt een historisch overzicht gegeven van de ontwikkeling van de Nederlandse tegel vanaf de 16de tot de 20ste eeuw. Ook zie je voorbeelden van tegels uit de achttiende en negentiende eeuw. Er worden dan grote aantallen tegels met landschappen en pastorale voorstellingen gemaakt. In een wand is een haard opgebouwd met enkele Friese bloemvaastableaus en festoenen met muziekinstrumenten.

Er is een zaal waar tegels en tegeltableaus met bijbelscènes in het blauw en het mangaan worden tentoongesteld. Een belangrijke plaats wordt ingenomen door een betegelde schouw die typisch was voor huizen en boerderijen in de streek van Zaandam tot Enkhuizen in de provincie Noord-Holland. De tegels van deze schouwen werden in Amsterdam en in Harlingen gemaakt. Deze schouw is gekend onder de naam “smuiger”. Ook kun je in een andere zaal twee thema’s zien: schepen en zeewezens. In de vitrinekasten worden zeldzame tegels gepresenteerd waarvan er slechts enkele exemplaren bestaan. De zeldzaamste is wel de “tulp-tegel” waarvan er slechts 23 exemplaren  zijn gekend.

In de filmzaal zie je heel wat grote tegeltableaus die afkomstig zijn uit vroeg twintigste-eeuwse gebouwen. Bijna al die gebouwen zijn nu afgebroken. In sommige tableaus herken je de Jugendstil of Art Nouveau stijl. Deze stijl was zeer populair in het begin van de twintigste eeuw.

Verder is er de  bijzondere Helene Kröller-Müller zaal waar de vergeten tegelverzameling van de bekende kunstverzamelaar getoond wordt. Bijzonder aan het museum is ook dat er bekende namen zoals Karel Appel en M.C. Esscher kunstwerken van tegels hebben hangen. In de expositiezaal worden wisselende tentoonstellingen getoond.

Al met al is dit tegelmuseum heel divers en een bijzondere kennismaking met de cultuur en kunst van het tegelmaken.