REDACTIE – Kees van Dongen, geboren in Rotterdam, ontdekte al op jonge leeftijd zijn talent voor tekenen. Hij besloot zijn geluk te zoeken in Frankrijk, waar hij dacht zijn artistieke vaardigheden verder te kunnen ontwikkelen. In 1892 begon hij zijn carrière als huisschilder en illustrator voor satirische tijdschriften. Hij werd al snel geïnspireerd door de vrouwelijke schoonheid. De vrouwen van Kees van Dongen zorgden ervoor dat hij moeiteloos aansluiting bij de Franse society vond. Hoe hij een plaats in deze elite veroverde, onderzoeken we aan de hand van drie vrouwen die Van Dongen portretteerde.
De vriendin van Pablo Picasso
Kees van Dongen vond al snel zijn plek in de Franse kunstwereld en nam in 1905 deel aan de controversiële Salon d’Automne nadat hij zich had aangesloten bij de kunstenaarsgroep “Les Fauves”. Hier begon hij met schilderen in de fauvistische stijl. Hij trok al snel de aandacht van kunstcriticus Louis Vauxcelles, die in die tijd bewondering had voor het fauvisme en kubisme, en zijn naam begon bekendheid te krijgen in de kunstwereld.
Na zeven jaar in Parijs te hebben doorgebracht en kennis te hebben gemaakt met de Franse society, verhuisde Kees van Dongen naar de kunstenaarswijk Montmartre. Hier raakte hij al snel bevriend met zijn tijdgenoot en mede-kunstenaar Pablo Picasso en leerde ook Picasso’s vriendin Fernande Olivier kennen. Van Dongen koos Fernande als zijn muze. Picasso was het hier niet mee eens, omdat Fernande destijds al zijn partner was. Uiteindelijk wist Van Dongen haar toch te overtuigen en poseerde ze naakt voor een van zijn portretten. Hierdoor ontstond enige rivaliteit tussen Picasso en Van Dongen. Dat beide kunstenaars vaak vrouwen als onderwerp voor hun werk kozen en ze allebei leidende figuren waren binnen belangrijke kunststromingen van die tijd, zette de rivaliteit extra kracht bij.
Nuchter op zijn eigen feest
Zijn groeiende bekendheid wierp zijn vruchten af voor Kees van Dongen, die talloze feesten organiseerde. Hij dronk zelf nagenoeg niet en bleef daardoor nuchter genoeg om inspiratie te putten uit de gebeurtenissen om hem heen en om zijn netwerk uit te breiden. Tijdens deze bijeenkomsten kwam hij vaak in contact met vrouwen uit de elite, die hem prikkelden om ze te schilderen. Zijn bewondering voor vrouwelijke schoonheid was groot, zo groot zelfs dat hij de uitspraak “vrouwelijke schoonheid is het mooiste landschap” gebruikte. De ogen van de vrouw waren voor hem het mooiste en daarom schilderde hij ze groter dan normaal om de lust uit te drukken. De juwelen die vrouwen droegen symboliseerden rijkdom en werden ook in zijn schilderijen uitvergroot weergegeven.
Een van de vrouwen die Kees van Dongen in deze tijd tegen het lijf liep, was de Franse actrice Léonie Bathiat, beter bekend onder haar artiestennaam Arletty. Zij verwierf vooral bekendheid in zoetsappige drama’s en komedies van de jaren ’30 tot en met de jaren ’60. Van Dongen portretteerde haar in zijn schilderijen.
Marilyn Monroe van Frankrijk
Richting het einde van zijn carrière, nam Kees van Dongen een meer commerciële richting in zijn kunst. In deze latere fase portretteerde hij de bekende actrice Brigitte Bardot. Destijds stond ze bekend als de Franse Marilyn Monroe. Bardot wilde graag een zelfportret in de kubistische of fauvistische stijl en benaderde aanvankelijk Picasso, die destijds in Cannes woonde. Vanwege zijn reputatie als Casanova weigerde Picasso haar te schilderen, aangezien het leeftijdsverschil tussen hen ruim 53 jaar bedroeg. Hoewel dit leeftijdsverschil aantrekkelijk zou zijn geweest voor de roddelpers, wees Picasso haar af, maar wilde hij wel de goede band behouden. Na deze afwijzing ging Brigitte Bardot naar Kees van Dongen, die een portret van haar schilderde dat nu terug te vinden is in de collectie van het Rijksmuseum.
Het commerciëlere karakter van de latere werken van Van Dongen sloeg bij critici minder aan dan zijn vroegere schilderijen. In 1959, hetzelfde jaar dat hij Bardot nog in zijn atelier mocht verwelkomen, zei hij de Parijse kunstwereld gedag en verhuisde hij naar Monte Carlo in Monaco. Een aantal jaar later, op 28 mei 1968, overleed de kunstenaar in de Franse badplaats. Hij was toen 91 jaar.
