REDACTIE – Hij wordt ook wel de vader van de moderne kunst genoemd, Paul Cézanne (1839-1906). De postimpressionistische schilder fungeerde als inspirator voor kunstenaars zoals Georges Braque, Pablo Picasso, Henri Matisse en Piet Mondriaan. Dit had niet alleen te maken met zijn vormenleer, het idee dat je alles terug kon brengen tot primaire vormen zoals een bol en een kegel, maar voornamelijk het kleurgebruik van Cézanne. Maar wat was er precies zo revolutionair aan de kleuren in zijn schilderijen?
Paul Cézanne
Cézanne is op jonge leeftijd al gegrepen door de schilderkunst. Hoewel hij eerst een tijdje in de bank van zijn vader werkt, kiest hij al snel voor een carrière in de kunst. Hij volgt zijn goede vriend Émile Zola, een Franse schrijver en journalist, en verruilt het pittoreske Aix-en-Provence voor het bruisende Parijs. Vanaf 1863 probeert hij met zijn werk te exposeren in de officiële Parijse Salon, een kunsttentoonstelling waar men alleen kunst laat zien van gevestigde kunstenaars vanuit de kunstacademie. Maar hij volgde niet de regels van de academie en werd dus niet geaccepteerd in de Salon. Pas in 1882 is zijn werk uiteindelijk toegelaten tot de Salon. In 1897 gaat Cézanne weer terug naar waar hij vandaan komt, Aix-en-Provence. Hier schildert hij diverse keren zijn uitzicht op de berg Mont Saint-Victoire. Deze werken zijn samen met zijn stillevens en portretten zijn wereldberoemd geworden en vormen inspiratie voor vele kunstenaars die in zijn voetsporen volgden.
Een kunstrevolutie in Parijs
Zoals eerder benoemd was de Parijse Salon voor kunstenaars heel belangrijk. Alleen hier konden zij hun werk verkopen maar dan moest het wel eerst goedgekeurd worden, anders ging er een stempel achter op het werk met ‘réfusé’. Eigenlijk werden alleen werken van kunstenaars van de kunstacademie goedgekeurd. Dit waren realistisch geschilderde portretten, historiestukken en stillevens. De impressionisten zijn de eersten die tegen de gevestigde orde ingaan, ze gaan andere onderwerpen, kleuren en technieken gebruiken en organiseren hun eigen tentoonstellingen. Het heeft namelijk lang geduurd voordat ook werken die niet voldeden aan de academische regels werden toegelaten in de Salon – te lang volgens de impressionisten. De postimpressionisten, zoals Cézanne maar ook Vincent van Gogh en Paul Gauguin, gaan nog een stapje verder dan de impressionisten. Ze worden daarom ook wel de wegbereiders genoemd van de moderne kunst. Voor alle drie geldt dat hun kleurgebruik vernieuwend was, maar waarom waren de kleuren van Cézanne specifiek zo revolutionair?
Het kleurgebruik van Cézanne
Vroeger was een van de belangrijkste dingen die je als kunstenaar leerde op de kunstacademie hoe je perspectief afbeeldde. Dit leerde studenten voornamelijk door middel van lineair perspectief. Vanuit de objecten in een werk kan je lijnen trekken naar een centraal punt, dit noem je het verdwijnpunt. Cézanne laat dit los en creëert dieptewerking met alleen kleur, veel kunstkenners noemen dit het begin van moderne kunst. Maar hoe deed hij dit precies? Hij bracht felle kleuren veelal op de voorgrond aan, terwijl mattere kleuren meer op de achtergrond kwamen. Hierdoor ontstaat een uniek soort reliëf in zijn doeken.
Ook in zijn kleurkeuze is hij een voorloper. In tegenstelling tot de impressionisten gebruikt Cézanne veel heldere kleuren en zet warme en koele kleuren tegen elkaar aan. Deze methodiek groeit later uit tot een grote inspiratiebron voor de fauvisten, waar bijvoorbeeld Henri Matisse en Kees van Dongen bij hoorden.
Cézanne de wegbereider
Cézanne was een schilder met veel vernieuwende ideeën. Hiermee bracht hij, samen met andere postimpressionisten zoals Van Gogh en Gauguin, de kunstwereld in beweging. De impressionisten zijn een van de eerste die beginnen met het omschoppen van heilige huisjes, ze gaan andere technieken gebruiken dan op de kunstacademie aangeleerd wordt. Cézanne gaat hier nog een stapje verder in, hij gaat aan de haal met kleur. Hij wisselt de behoudende kleuren van de academie in voor felle kleuren die van het doek af springen. De manier waarop Cézanne kleuren op het doek zet is grensverleggend. Door felle kleuren op de voorgrond en matte kleuren op de achtergrond ontstaat er perspectief in zijn werk. Dit was nog niet eerder op deze manier gedaan. Later hebben de fauvisten en kubisten hier hun vruchten van geplukt.
