REDACTIE – Napoleon Bonaparte (1769-1821) was een ijdele man en deed er alles aan om er goed uit te zien op schilderijen die van hem gemaakt werden. Deze schilderijen waren een grote inspiratiebron voor de makers van de film Napoleon die in 2023 uitkwam. Maar waren deze werken wel waarheidsgetrouw geschilderd? Napoleon had namelijk nogal wat eisen, hij moest er in ieder schilderij machtig uitzien. Ook als dit misschien op dat moment niet het geval was. In dit artikel bekijken we vier schilderijen van Napoleon die een beetje mooier zijn gemaakt dan dat het was.
Jacques-Louis David, 1801, Napoleon steekt de Alpen over
Napoleon steekt de Alpen over is een zeer bekend schilderij van Napoleon, geschilderd door Jacques-Louis David. Het werk is een sterk geïdealiseerd beeld van de werkelijke oversteek die Napoleon met zijn leger maakte. Nadat Napoleon in 1799 de macht greep in Frankrijk was hij vastbesloten terug te keren naar Italië met zijn troepen om het gebied dat ingenomen was door het Oostenrijkse leger te heroveren. In 1800 leidde hij het leger over de Alpen. Deze gebeurtenis heeft de schilder David afgebeeld als Napoleon op een wit steigerend paard, in werkelijkheid stak hij de Alpen over op een ezeltje onder begeleiding van een gids. Zijn leger was de Alpen al een paar dagen eerder overgestoken. De schilder Paul DelaRoche maakte in 1850 een rectificatie.
(Links) Jacques-Louis David, 1801, Napoleon steekt de Alpen over – (Rechts) Bonaparte steekt de Alpen over, Paul Delaroche, 1850
Jean Auguste Dominique Ingres, 1806, Napoleon I op de keizerlijke troon
In 1804 kroonde Napoleon zichzelf als keizer. Een gebeurtenis die hij groots aanpakt en veelvuldig heeft laten afbeelden. Ingres schilderde Napoleon in 1806 op een troon, met in zijn ene hand de scepter van Karel V. Napoleon wilde macht uitstralen op dit werk en dat heeft Ingres zeker goed gedaan. Op het schilderij draagt Napoleon een keizerlijke mantel en is bezaaid met goud. Napoleon is daarnaast frontaal afgebeeld, een verwijzing naar het beeldhouwwerk van Zeus gemaakt door Phidias. Deze pose is veelvuldig gebruikt voor het afbeelden van diverse vorsten. Napoleon heeft in dit werk dus veel inspraak gehad om het zo vorstelijk mogelijk te laten lijken.
Jean Auguste Dominique Ingres, 1806, Napoleon I op de keizerlijke troon
Jacques-Louis David, 1807, De Kroning van Napoleon
Een van de bekendste werken van David is De Kroning van Napoleon. In 1799 komt Napoleon aan de macht na zijn staatsgreep, maar dit was niet genoeg. Op 2 december 1804 kroont hij zichzelf en zijn vrouw Joséphine tot keizer en keizerin. Hoewel het werk het niet laat blijken, ging de kroning niet volgens planning. Zo weigert de paus mee te werken nadat blijkt dat Napoleon en Joséphine nog niet voor de kerk getrouwd zijn. Vlak voor de kroning trouwt het koppel daarom alsnog. Daarnaast weigerde de moeder van Napoleon af te reizen naar Parijs voor de kroning. Napoleon geeft daarop de opdracht aan David zijn moeder alsnog in het werk te schilderen ondanks haar afwezigheid. Dat waren niet de enige eisen die de kersverse keizer had, zo moest Napoleon het middelpunt zijn van het schilderij, ambassadeurs en generaals moesten herkenbaar zijn en de paus moest vooral niet opvallen.
Jacques-Louis David, 1807, De Kroning van Napoleon
Bonaparte voor de Sfinx, 1867-1868, Jean-Léon Gérôme
De reis van Napoleon naar Egypte was bij schilders een geliefd onderwerp, het is veelvuldig afgebeeld. Jean-Léon Gérôme schilderde omstreeks 1867 zijn eigen versie, toen Napoleon allang overleden was. Napoleon kijkt in dit schilderij vanaf zijn paard naar het beeldhouwwerk de Sfinx. Maar de expeditie naar Egypte is allesbehalve een succes. De vloot van Napoleon is bijna helemaal vernietigd. Hoewel Gérôme een aantal keer is afgereisd naar Egypte was hij er niet bij toen Napoleon er was. Het is dus een fictief beeld.
Bonaparte voor de Sfinx, 1867-1868, Jean-Léon Gérôme
