Op 17 december 1855 wordt kunstenares Suze Robertson geboren. Robertson groeit uit tot een succesvolle schilder die het ene na het andere werk verkoopt. Ze inspireert kunstenaars zoals Piet Mondriaan, Leo Gestel en Jan Sluijters. Maar na haar dood raakt ze in de vergetelheid. In deze tweedelige reeks gaan we op zoek naar het antwoord op de vraag waarom Robertson tegenwoordig minder bekendheid geniet dan haar mannelijke tijdgenoten. Om hierachter te komen moeten we eerst weten: wie was Suze Robertson en waarom was haar kunst zo vernieuwend?
Het leven van Suze Robertson
In 1855 wordt in Den Haag Suze Robertson geboren, de jongste van negen kinderen. Wanneer Robertson twee jaar is, overlijdt haar moeder, ze wordt dan bij haar oom en tante geplaatst waar ze opgroeit. Zij sturen haar naar een kostschool in Wassenaar, hier wordt voor het eerst haar muzikale en creatieve talent waargenomen. Haar oom en tante schrijven haar in voor de Haagse Academie voor de Beeldende Kunsten, waar ze de lerarenopleiding volgt. Ze vertrek met een diploma op zak naar Rotterdam waar ze begint met lesgeven, in de avonduren is ze op de Kunstacademie te vinden. Educatie volgen aan de Kunstacademie was als vrouw niet vanzelfsprekend, zo mocht Robertson niet deelnemen aan de lessen waarin ze leerde naar naaktmodel te schilderen. Ze was te oud om als leerling ingeschreven te staan en schreef zich daarom in als lid, dan had je recht op toegang tot alle lessen. Via deze omweg wist ze er toch bij te zijn wat zorgde voor veel ophef, maar Robertson vond dat ze net zoveel rechten had als mannelijke kunstenaars. Hier maakt ze zich haar leven lang hard voor.
Wanneer Robertson 27 is neemt ze een gewaagde stap, ze gaat terug naar Den Haag en vestigt zich daar als zelfstandig kunstenaar. Ze sluit zich aan bij kunstenaarsvereniging Pulchri Studio waar ze bevriend raakt met Hendrik Willem Mesdag, voorzitter van Pulchri Studio, en zijn vrouw Sientje Mesdag-Van Houten. Een aantal jaar later, in 1892, trouwt ze met kunstschilder Richard Bisschop waarmee ze twee jaar later dochter Sara krijgt. Bisschop werkt langzaam en verkoopt weinig werk waardoor Suze kostwinner wordt. Tegelijkertijd moet ze zorgen voor haar dochter, wat haar in een roerige periode brengt. De familie Mesdag zorgt ervoor dat de dochter van Robertson ondergebracht kan worden in pleeggezinnen. Vanaf dit moment kan Robertson zich volledig richten op het schilderen en neemt haar carrière een enorme vlucht.
Succes van Robertson
Haar schilderijen zijn dan enorm populair en ze verkoopt het ene na het andere werk. In 1905 krijgt ze haar eerste grote tentoonstelling in de Rotterdamse Kunstkring. Ze verkoopt hier veel van haar werk en krijgt ook veel goede recensies in de kranten. Niet veel later exposeert ze haar werk in de Larense Kunsthal, ook dit is een groot succes.
Aan het begin van haar carrière hebben mensen weinig trek in het werk van Robertson. Er werd haar zelfs verweten dat ze niet vrouwelijk genoeg schilderde. Maar na deze grote tentoonstellingen in Rotterdam en Amsterdam zijn de meeste recensenten fan. Hoe ze kleur gebruikt om emotie uit te drukken is een geliefde vernieuwing.
Helaas duurt dit succes niet heel lang. Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog raakt ze erg depressief. Daarnaast had ze een ongelukkig huwelijk, Robertson kreeg weinig steun van haar man en was kostwinner van het gezin. Deze rolverdeling zorgde voor spanningen en had weerslag op haar carrière. Daarnaast kon ze door haar artrose, dat eerder in haar leven werd vastgesteld, nog maar amper een penseel vasthouden. In 1922 komt Robertson te overlijden, maar haar werk leeft door in een nieuwe generatie kunstenaars.
Expressionistische schilderstijl
Op het moment dat Robertson actief is als kunstenaar is de Haagse School toonaangevend, een kunstbeweging met schilders zoals Anton Mauve en Willem Maris. Ze schilderden typisch Hollandse taferelen, de polders met koeien en schapen, rivierlandschappen en bewolkte luchten. Ook Robertson schildert het alledaagse leven, het boerenland heeft ze veelvuldig afgebeeld. Ze schildert voornamelijk vrouwen, bijvoorbeeld vrouwen die de was ophangen of haar huishoudhulp Pietje. Robertson wordt daarom ook wel de vrouwelijke Vincent van Gogh genoemd, alhoewel je Van Gogh beter de mannelijke Suze Robertson kan noemen.
Wat betreft kleurgebruik pakt Robertson het helemaal anders aan dan de Haagse School. De schilders van de Haagse School gebruiken een somber kleurenpalet met voornamelijk grijstinten. Ze werden daarom ook wel de grijze school genoemd. Robertson maakt in haar werken juist veel gebruik van kleur. Volgens haar moest kunst een uitdrukking van gevoel zijn, hiervoor gebruikte ze kleur. Met deze opvatting stond ze aan de wieg van het expressionisme.
Links: Suze Robertson, Kerk te Katwijk Rechts: Anton Mauve, De terugkeer van de kudde
Ook haar grove penseelstreek valt op. Dit is waar Van Gogh om de hoek komt kijken, ook hij schildert later het boerenlandschap met een grove toets. Het verschil in kleurgebruik zie je goed terug in bijvoorbeeld het werk Kerk te Katwijk van Robertson. De lucht is helderblauw en in het groene gras loopt een vrouw in het felrood. Een kleur die de Haagse School niet zou gebruiken.
Inspiratie voor vele
Robertson is voor veel kunstenaars een inspiratie geweest. In 1910 exposeert ze haar werk naast de schilders Jan Sluijters, Leo Gestel en Piet Mondriaan. De dan nog jonge kunstenaars vinden het een eer. Als je nu het werk van Mondriaan en Robertson naast elkaar legt, zie je dat het veel van elkaar wegheeft. In 1908-09 schildert ze Visschpoort van Harderwijk, waar de kleuren geel, blauw en rood centraal staan. Een kleurenpalet waar jaren later Mondriaan bekend om staat.
Hoe kan het dan dat Piet Mondriaan over de hele wereld een bekende naam is en bij Robertson er maar bij weinig mensen een belletje gaat rinkelen? Waarom is deze vernieuwende kunstenaar vergeten? Hoe dit zit leggen we uit in ons volgende museumblog.
