Tot de zomer van 2024 kunnen bezoekers in het Van Abbemuseum in Eindhoven de tentoonstelling Dwarsverbanden ruiken, horen en voelen. Deze multi zintuigelijke tentoonstelling verrijkt niet alleen ieders kunstervaring, het verbreedt ook de toegankelijkheid voor bezoekers met een visuele beperking zoals blind- en/of doofheid. Het Van Abbemuseum speelt met Dwarsverbanden in op de wens van musea om toegankelijk te zijn voor iedereen. De manier waarop blijft echter een lastige kwestie. Kunst beleven we immers grotendeels visueel, maar hoe werkt dat dan voor mensen die slecht(er) zien?
Een culturele dag
In Nederland hebben zo’n 3,5 miljoen mensen een beperking. Daarvan hebben ongeveer 300.000 mensen een visuele beperking, zoals blind- of slechtziendheid. Voor de mensen is het beleven van een culturele dag ook waardevol, maar het kijken naar een kunstwerk gaat net wat anders dan voor mensen zonder visuele beperking. Voor hen bieden musea speciale voorzieningen aan in het museum of organiseren ze avonden waar bezoekers met een visuele beperking op hun gemak door het museum kunnen gaan.
Voelen = zien
Voor mensen met een visuele beperking is het voelen van de kunst een manier om met het werk in contact te komen. Bij de tentoonstelling Dwarsverbanden kan dit door middel van 25 zintuiglijke tools. Denk hierbij aan het gebruik van braille, geurinterpretaties of voeltekeningen. Ook het Van Gogh Museum biedt deze mogelijkheid. Tijdens de rondleiding Van Gogh op gevoel konden de bezoekers kunstwerken voelen tijdens aanraaksessies in het workshopatelier. Inmiddels heeft het museum permanent een voelwand in het museum. Door middel van deze wand kunnen de bezoekers het werk van Van Gogh voelen, beluisteren en ruiken. De geurige zonnebloemen van Van Gogh zijn niet te missen.
Mogelijkheden
Behalve multi zintuiglijke tentoonstellingen zijn er nog meer mogelijkheden om musea toegankelijker te maken voor mensen met een visuele beperking. Dit begint al bij de voordeur.
Een slechtziende heeft meer baat bij een gekleurde markering op de vloer met bewegwijzering dan een grijs bordje aan het plafond. Dit zou een goedkope en praktische oplossing zijn. Het aanbieden van audiotours waarin de kunstwerken worden omschreven zijn ook heel waardevol voor de bezoekers. Zo ervaren zij ook het kunstwerk zonder deze te hoeven zien. Dit geldt ook voor het verschaffen van informatie over de kunstwerken in braille.
Toegankelijke musea
Ondanks de verbeteringen die de musea nog kunnen doen, zijn al veel musea ingespeeld op het vergroten van de toegankelijkheid voor mensen met een visuele beperking. Steeds meer musea bieden tentoonstellingen aan waar deze groep zich kan vermaken en geïnspireerd kan raken. Op de website van Museum4all vind je een digitale museumgids met musea die toegankelijk zijn voor mensen met een visuele beperking. Toegankelijkheid blijft een ingewikkeld vraagstuk voor musea, maar ze laten wel duidelijk zien hier oog voor te hebben.
Benieuwd hoe het voelen van een kunstwerk in zijn werk gaat? Bekijk dan hier de video van cabaretier Vincent Bijlo. Vincent is vanaf zijn geboorte blind en brengt een bezoek aan het Van Abbemuseum in Eindhoven waar hij een werk van Picasso in driedimensionaal voelt.
© Afbeelding 1: Dwarsverbanden – Joep Jacobs
© Afbeelding 2: Van gogh op gevoel – Van Gogh Museum
