Een van de meest vruchtbare jaren van de moderne kunst die we vandaag de dag kennen, ontstond in het begin van de twintigste eeuw. De kubistische vormen van Picasso, de ontwikkelingen van het futurisme in Italië en niet veel later deed ook het surrealisme zijn intrede in de wereld van de schilderkunst. Een van de belangrijke figuren van die tijd was Ernst Ludwig Kirchner, een van de kopstukken van het Duits Expressionisme die samen met de Künstlergruppe ‘Die Brücke’ zijn stempel drukte op de kunstwereld van die tijd. Ze kenden een kortstondig succes binnen de competitieve kunstwereld, maar in 1913 besloten de leden van de groep toch elk hun eigen weg in te slaan. Hoe kwam het, ondanks het succes, dat Die Brücke opsplitste?
Het ontstaan van Die Brücke
De invalshoek van Die Brücke was toch net even iets anders dan de andere opkomende kunststromingen van die tijd. Er werd binnen het Duits Expressionisme ruimte gemaakt voor de menselijke emoties in combinatie met primaire kleuren en primitieve vormen. Het ging meer om de gevoelens die er schuil lagen, niet zo zeer over wat er te zien was op het doek. Zo was Edvard Munch een van de inspiratiebronnen van een groep afgestudeerde architecten, gebeten door moderne kunst.
Ernst Kirchner ontmoette tijdens zijn studie bouwkunde aan de Technische Hocheschule in Dresden Fritz Bleyl, waarmee hij samen met Karl Schmidt-Rottluf en Erich Heckel ‘Die Brücke’, Duits voor ‘de brug’, vormde. De naam verwees naar de filosofie van Nietzsche, een verbinding van het oude naar het nieuwe. De brug staat symbool voor de verbinding van het oudere impressionisme naar het expressionisme. De Künstlergruppe focuste vooral op het loskoppelen van de academische leer en stond meer in voor de vrijheid van de kunstenaar.
Spanningen in de wereld van de schilderkunst
De begin jaren ‘20 waren bikkelhard in de schilderkunstwereld. Zo ontstonden er meerdere stromingen die geïnspireerd waren op het impressionisme en probeerden veel kunstenaars hun mannetje te staan waardoor er wrijvingen ontstonden tussen de verschillende kunststromingen. Die Brücke kreeg ook te maken met competitie binnen de stroming van het expressionisme na de oprichting van de kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter, Duits voor de blauwe ruiter. Deze groep had namen, zoals Wassily Kandinsky en Paul Klee, die ook doorbraken op het vlak van schilderkunst en architectuur. Zij waren ook van mening dat het academisme in strijd stond met de ware kunst en dat emoties het voornaamste element waren. Dit zorgde voor directe concurrentie met Die Brücke.
Terwijl het Duits expressionisme zijn intrede deed, baande ook het Fauvisme zijn weg in de kunstwereld. Deze Franse tegenhanger legde voornamelijk de nadruk op de grote vlakken en felle contrasten. Henri Matisse werd gezien als de woordvoerder van de fauvisten van die tijd en deze stroming kende zijn succes van 1898 tot en met 1908. Aangezien de fauvisten meer erkenning kregen dan Die Brücke, ontstond er de drang vanuit Ernst Kirchner om erkend te worden door de Franse kunstwereld. Deze drang liet hem tot aan het eind van zijn leven niet meer los. Zelfs na het uiteengaan van Die Brücke schreef Kirchner onder het pseudoniem Louis de Marsalle kunstkritische artikelen over het expressionisme in de hoop hiermee aandacht voor te krijgen in Frankrijk. Zo begon hij met het schrijven onder zijn pseudoniem Louis de Marsalle om het Duits expressionisme meer in de kijker te zetten in Frankrijk.
De onderlinge strijd van Die Brücke
Matisse werd gezien als woordvoerder van de fauvisten, zo werd Kirchner werd gezien als de woordvoerder van Die Brücke. Deze rol zorgde voor meer spanningen binnen de groep. Zo kreeg Kirchner meer lof van de kunstcritici voor zijn werken, wat voor hem de aanleiding was voor het schrijven van de ‘Brücke Chronik’ in 1913. Hierin schilderde hij zichzelf als het genie van de groep en wilde hij hierdoor zijn invloed benadrukken. De rest van de leden keurde dit af omdat het haaks stond op de collectieve gedachtegang waarop Die Brücke was gebouwd. In combinatie met de lof die Kirchner kreeg en het maken van de Brücke Chronik, voelde het collectief zich niet meer gelijkwaardig aan elkaar. De leden van de beweging besloten daarna om ieder zijn eigen weg te gaan.
Het leven van Kirchner na Die Brücke
Kort na de breuk van Die Brücke sloot Ernst Kirchner zich aan bij het leger. Hij heeft nog enkele pogingen ondernomen om zijn kunst verder te ontwikkelen, maar desondanks lukte het hem niet. In 1915 kreeg hij een mentale inzinking tijdens zijn diensttijd, waar hij niet meer van herstelde en vervolgens werd ontslagen. Het ziek zijn teisterde hem enorm, waardoor hij behandeld werd in verschillende herstellingsoorden in de hoop dat hij van zijn drugsverslaving en verlammingsverschijnselen af kon komen. Zijn opname in het sanatorium in Kreuzlingen bleek uiteindelijk te helpen en hij besloot hierop te blijven in Zwitserland.
Wil jij meer te weten komen over de Duitse expressionisten en Ernst Kirchner? Bekijk dan zeker ook onze video.
