Charley Toorop (1891-1955) was een bijzondere, moderne kunstenaar. Ze heeft een plek weten te bemachtigen in de dominante kunstwereld ondanks dat ze zich artistiek moest bewijzen ten opzichte van haar vader, de beroemde kunstenaar Jan Toorop. Charley Toorop ontwikkelde een eigen schilderstijl en wist tijdens haar carrière een bijzondere vriendenkring op te bouwen. De belangrijke personen in haar leven kregen een plek op het schilderij ‘De maaltijd der vrienden’.
‘De maaltijd der vrienden’
Het kunstwerk ‘De maaltijd der vrienden’ is een groepsportret dat Charley Toorop maakte tussen 1932-1933. Als je naar dit schilderij kijkt kun je je afvragen wat Roland Holst, Gerrit Rietveld en John Rädecker met elkaar gemeen hebben. Eigenlijk helemaal niets, behalve dat ze allemaal een band hadden met Charley Toorop. Zij schilderde ‘ De maaltijd der vrienden’ om uit te drukken wie voor haar de belangrijke mensen uit haar leven waren. Dat waren zowel haar kinderen Edgar, John en Annie Fernhout, als een aantal goede vrienden en zelfs schilders die tegen haar opkeken. Zoals de pas begonnen schilder Pyke Koch en Wim Oepts die op het doek staan.
Charley Toorop nodigde regelmatig bezoek uit om te komen eten in haar huis ‘De Vlerken’ in Bergen. De personen die op het schilderij staan hebben in werkelijkheid nooit echt samen aan tafel gezeten. Charley Toorop schilderde iedereen apart van elkaar. Centraal op het Toorop schilderij staat Gerrit Rietveld geschilderd. Dit is niet omdat hij een hele goede vriend van haar was, maar hij speelde in die tijd wel een belangrijke rol in haar leven. Dit kwam omdat de architect het huis van Toorop ‘De Vlerken’ helemaal opnieuw had ingericht en gemoderniseerd. Rietveld maakte van een Amsterdamse School interieur een hele moderne look. De muren in de keuken werden bijvoorbeeld wit geschilderd, je ziet de witte muur van het atelier terugkomen op de achtergrond van het Charley Toorop schilderij. Dit markeerde niet alleen een nieuw huis, maar ook een nieuwe ontwikkeling in haar schilderstijl.
De vriendschappen van Toorop
Één van de goede vriendschappen die Charley Toorop had was met beeldhouwer John Rädecker. Toorop en John Rädecker ontmoette elkaar in 1919 in Amsterdam. Charley woonde in die tijd met de zoons van de beeldhouwer, maar werd gaandeweg haar carrière ook hechter met Rädecker. Toorop heeft niet alleen de beeldhouwer geportretteerd maar ook zijn vrouw Kocki Rädecker en hun eerste kind, Anni Rädecker. Als je goed kijkt zie je dat Charley Toorop linksboven in het schilderij het hoofd van een sculptuur van Rädecker heeft geschilderd.
De kunstenaar was tijdens haar carrière bevriend met veel mannen, maar Toorop had ook een hechte vriendschap met een vrouw. Fotograaf Eva Besnyö was de vriendin van Charley’s zoon, John Fernhout. Besnyö had hetzelfde wilskrachtige karakter als Toorop en ze konden het goed met elkaar vinden. De fotograaf maakt gedurende hun vriendschap vele portretten van Charley Toorop en haar kunstenaarsvrienden.
Minder goede relaties
Het kunstwerk geeft voor een groot deel aan hoe Charley Toorop naar vriendschappen keek. Iedere persoon is op een andere manier geportretteerd en dat zegt ook iets over de relaties die ieder persoon met haar had. Ondanks de vele meningsverschillen die Charley Toorop en haar minnaar Roland Holst met elkaar hadden, kreeg hij ook een plek op het schilderij rechtsboven. Je kunt zien dat Holst de andere kant op kijkt. Dit is net zo als bij het portret helemaal links in het midden. Hier is Rachel Fernhout Pellekaan geschilderd. Fernhout was de andere schoondochter van Toorop, maar zij hadden geen goede relatie en dat is zichtbaar door haar houding.
Benieuwd hoe het kunstwerk van Charley Toorop er van dichtbij uitziet? Je kunt het iconische schilderij ‘De maaltijd der vrienden’ in het Boijmans van Beuningen museum bewonderen.
